środa, 8 maja 2024 23:26
Reklama
Reklama
Reklama

Fabryka tytoniu i tabaki. Kim był Arie Goldfarb?

„W czwartek dnia 5 lutego 1925 roku zmarł nagle w Wiesbaden obywatel honorowy miasta Starogard śp. Arie Goldfarb w 70. roku życia. Całe życie Zmarłego było pasmem bezustannej pracy i poświęcenia dla dobra tutejszego społeczeństwa. W 1887 roku wybrano go radnym miejskim a od marca 1890 do 11 lutego 1922 sprawował urząd zastępcy burmistrza. Toteż wszędzie napotyka się ślady jego szlachetnych czynów, szczególnie zaś ofiarność dla biednych. W zmarłym tracimy jednego z najlepszych obywateli, którego pamięć nigdy nie wygaśnie w naszym mieście. Pogrzeb odbył się 12 lutego w Berlinie w krematorium, popioły zaś jego sprowadzone zostały na cmentarz w Starogardzie”.
Fabryka tytoniu i tabaki. Kim był Arie Goldfarb?

Autor: Arie Izaak Goldfarb, fotografia ze zbiorów Muzeum Ziemi Kociewskiej

Arie Izaak Goldfarb 1855- 1925
Syn Izaaka i jego drugiej żony Heleny z domu Borchardt. Miał trzynaścioro rodzeństwa.
Uczył się w szkołach w Mannheim oraz Hamburgu. W 1886 roku poślubił Selme Neumann.
W 1890 roku po śmierci ojca objął w całości fabrykacje tytoniu oraz tabaki. Postawił dom przy ulicy Chojnickiej oraz fabrykę przy ulicy Kościuszki (dzisiejsze Starostwo Powiatowe).
Arie Goldfarb był wzorcowym pracodawcą. Odwiedzał domy pracowników w okresie świąt Bożego Narodzenia. Pozwalał swoim pracownikom na pełną wolność partyjną.
„Przeciwko polskości nigdy nie występował, lecz owszem cieszył się, że pracownicy jego kierowali polskimi towarzystwami i że w fabryce śpiewano przy pracy po polsku”.
W 1896 roku odkupił fabrykę Saabel w Gdańsku, w roku 1910 fabrykę Rozenberga w Bydgoszczy i fabrykę Kallmana w Kościerzynie. Wybudował również nową fabrykę w Stargardzie (Stargard in Pommern). Stworzył przytulisko przy ul. Owidzkiej składające się z 3 domów piętrowych (Helena, Goldfarb i Selma), w których udzielano bezpłatnie mieszkania osobom starszym i biednym.
Był mecenatem sztuki (na jego zaproszenie bywali i występowali w Starogardzie najwybitniejsi muzycy epoki, jak pianista i kompozytor Max Reger, rosyjscy artyści skrzypek Picznikow i pianista Antoni Rubinstein).

Flagi opuszczono do połowy masztów
W 1917 roku podczas podróży zginęła w wypadku jego żona Selma.
„ Jadąc na przechadzkę do lasa, spłoszyły się i rozbiegły się konie, powóz rozbiły, stangreta i panią Goldfarb uśmierciły”.. Ponieważ nie mieli dzieci, Arie postanowił, że interes rodzinny przejmie Arthur Behrendt, syn siostry Selmy.
W dniu pogrzebu Arie Goldfarba władze miasta zarządziły opuszczenie flag na budynkach państwowych do połowy masztu.
Tablica upamiętniająca Goldfarba
We wrześniu 2019 roku dzięki współpracy Stowarzyszenia Starogard 2030 oraz Starostwa Powiatowego na budynku dawnej fabryki, a obecnie siedzibie powiatu, została odsłonięta tablica upamiętniająca zakład Arie Goldfarba.
 
Cytaty zapisane kursywą pochodzą z książki "Królewskie Miasto Starogard" Jana Buchholza.

Królewskie Miasto
Preussisch Stargard


Podziel się
Oceń

Napisz komentarz
Komentarze
Srebrna Farba 06.02.2020 22:29
Arie Goldfarb to zarazem Żyd i mason - nie ma jednak mowy w artykule, że był członkiem loży wolnomularskiej "Augusta zur Unsterblichkeit", która spotykała się w kamienicy na obecnym Sobieskiego 12. Wielbiciele teorii spiskowych będą jednak rozczarowani: nie pił krwi, ani nie spiskował przeciw polskości, a wykazywał troskę o ludzi. Zgroza. A tak serio - brakuje takich ludzi w czasach współczesnych.

Alik 06.02.2020 12:12
Goldfarb niewątpliwie był wielkim filantropem i w znacznym stponiu przyczynił się do rozwoju miasta.Szkoda tylko że jego grób porastają chwasty.

kociewiak 06.02.2020 14:29
https://sztetl.org.pl/pl/media/102177-starogard-gdanski-cmentarz-zydowski-nagrobek-arie-goldfarba

Alik 06.02.2020 16:32
Proszę pójść tam latem i zrobić zdjęcie.

kociewiak 07.02.2020 12:32
Po latach byłem na cmentarzu żydowskim. Jak na polskie warunki wygląda lepiej niż przed laty. Teren ogrodzony, krzaki, samosiejki i chwasty wycięte. Na nagrobku Ariego Goldfarba widoczna inskrypcja z datami urodzenia i śmierci. Szkoda, że nie są ustawione leżące macewy, ale jak wynika o z artykułu - musi być na to zgoda Gminy Żydowskiej,a ta nie wykazuje najmniejszego zainteresowania tematem mimo korespondencji m.in Stowarzyszenia Starogard 2030. Może należałoby sprawę nagłośnić? Radni - do dzieła!

Włodarze miasta 06.02.2020 08:32
Czas odnowić kirkut na Bohaterów Getta.

xxxz 04.03.2020 14:54
niech sami sobie odnawiają ,mają kasę!

Roll 05.02.2020 19:06
Należą się podziękowania portalowi - Kociewiak.pl - za przypomnienie jednej z najwybitniejszych postaci i mieszkańca Starogardu, tj. Arie Izaaka Goldfarba (1855-1925). Nie chcę przesądzać, ale w zbiorowej świadomości dzisiejszych mieszkańców Starogardu Gdańskiego, niezaprzeczalne zasługi Arie Goldfarba dla naszego miasta nie są powszechnie znane. Ilu dzisiaj ludzi w Starogardzie Gd. wie, że w fabryce Goldfarba produkowano wiele gatunków tytoniu - tytoń kowieński, rosyjski, kachliński, aromatyczny shag, marynarski, machorkę hebrową, Cavalla i Benissimo oraz tabakę i tytoń do żucia. Łza się w oku kręci! Przy okazji chciałbym podkreślić, że piszący te słowa, jest osobą niepalącą! Z pewnością, winę za taki stan rzeczy (czyli brak A. Goldfarba w zbiorowej świadomości Kociewiaków) ponosi system edukacji szkolnej. Nie szukam daleko, powiem jedynie, że kiedy byłem uczniem w szkole podstawowej oraz średniej w Starogardzie Gd. (łącznie: w latach 1964-1976), to niczego nie dowiedziałem się na temat Arie Goldfarba. Żaden z moich ówczesnych nauczycieli, nie był skłonny cokolwiek powiedzieć o Arie Goldfarbie. Niestety, takie to były czasy. Ale ... czy całość winy można jedynie zrzucić na tamte czasy, a może część winy ponoszą jednak ... ludzie, czyli - nauczyciele, wychowawcy itp? Jest faktem niezaprzeczalnym, że wielkie były zasługi Arie Goldfarba dla Starogardu i jego mieszkańców. Ten przemysłowiec, kupiec, dobroczyńca, filantrop, mecenas kultury i sztuki, radny miejski i zastępca burmistrza Starogardu, a także ... aktywny mason, członek loży wolnomularskiej w Starogardzie - "Augusta pod Nieśmiertelnością" w pełni zasłużył na naszą pamięć. W tym ostatnim, nie ma niczego nadzwyczajnego - ani tym bardziej - szokującego. Wiele osób z jego kręgu towarzyskiego oraz z podobną pozycją zawodową - było wolnomularzami. Reasumując: niech Arie Goldfarb - jak najdłużej pozostanie w pamięci mieszkańców Starogardu Gdańskiego i - szerzej - Kociewia!

Qc 05.02.2020 17:35
Fajny artykul. Dzieki.

KOMENTARZE
Autor komentarza: tutamTreść komentarza: Drogi kociewiaku.pl, czy mi się wydaje że wczoraj coś ważnego załatwialiśmy? Może trzeba kogoś ściągnąć z urlopu czy jak?Data dodania komentarza: 08.04.2024, 10:15Źródło komentarza: Nieletni motocyklista po wypadku trafił do szpitalaAutor komentarza: ALLTreść komentarza: I słusznie !Data dodania komentarza: 08.04.2024, 10:05Źródło komentarza: Skandal. Wojewoda Rutkiewicz usunęła w Pomorskim Urzędzie Wojewódzkim tablicę śp. Prezydenta RP Lecha KaczyńskiegoAutor komentarza: RudiTreść komentarza: Około 40 sekundy - jeśli dobrze pamiętam to skrzyżowanie sprzed budowy ronda, to tam najwięcej narozrabiał nagrywający.Data dodania komentarza: 07.04.2024, 22:05Źródło komentarza: [WIDEO] STOP agresji drogowej!Autor komentarza: jolka demolkaTreść komentarza: Zauważ,że nikt z tych "prawicowych"fanatyków nie wyzywa was od świrów i pijaków.I co jest smutniejsze?Data dodania komentarza: 24.02.2024, 09:21Źródło komentarza: FELIETON: „Inspekcja drogowa” TuskaAutor komentarza: RomanTreść komentarza: Cześć, oby ten remont zakończył się lepszym efektem niż remont ul. Zielonej. Zasłonięto studzienki kanalizacyjne i przy okazji spowodowało to zalanie domu...Data dodania komentarza: 23.02.2024, 15:12Źródło komentarza: Będzie remont trzech ulic w KokoszkowachAutor komentarza: alkohole świataTreść komentarza: oni wszyscy w trójkę są siebie warci... , wstyd , skandal , żenada...Data dodania komentarza: 23.02.2024, 08:39Źródło komentarza: Spotkanie starogardzkich samorządowców z nowa wojewodą pomorską
Reklama