Wolnomularstwo - jak wiadomo, jest jednym z najstarszych związków antyfeudalnych, stąd później zwalczane przez kościół. W XVIII w. w Europie zaczęły powstawać bractwa wolnomularskie. Łączono z nimi wielkie nadzieje, gdyż organizowały się one w czasach, kiedy jeszcze nie istniały inne związki polityczne.
10 loż na Kociewiu
Tajemniczości bractwu dodała wewnętrzna struktura, oparta na hierarchizacji członków w kolejne stopnie wtajemniczenia, od ucznia, czeladnika, majstra oraz wyższych np. Kawalera Wschodu. Powoli wolnomularstwo odchodziło od obrony zadań zawodowych na pozycje ideologiczne, sprowadzające się do haseł wolności, równości i braterstwa. Budowanie nowego porządku społecznego opierało się na symbolice używanych przedmiotów, rekwizytów murarskich a także słów, znaków i gestów. Do symboli tych należały m.in: fartuch (tajemniczość), poziomica (równość), cyrkiel (dokładność), młotek (obróbka), kielnia (doskonałość),trójkąt (umiejętność kierowania ludźmi). W latach 1763 - 1773 na ziemiach polskich powstało 10 podstawowych organizacji tzw. Loż. Powstały one m.in. w Gdańsku, Malborku i Starogardzie. Starogard stał się ważnym ośrodkiem działalności loż wolnomularskich na terenie Kociewia.
Odrodzenie loż w 1875 roku
W 1770 r. loża ta nazywała się Augusta pod Złotą Koroną. W jej skład wchodzili głównie wojskowi oficerowie. W 1774 r. przyjęła skróconą nazwę Zur golden Krone. Na protektora został wówczas wybrany książę Franciszek Karol Ludwik von HolsteinBack. Honorowym członkiem był książę Fryderyk, póżniejszy król pruski. W 1777 r. powstała w Starogardzie loża o nazwie Zum Schild – Pod Tarczą. W 1805 roku połączyła się z lożą Zur golden Krone. Wcześniej, w 1796 roku powstała loża pod nazwą Carreux Trois – Kwadraty pod Trójkątem. Ostatnią lożą założoną w Starogardzie w epoce oświecenia była loża Urania zur Aufgehenden Soonne - Urania pod Wschodzącynm Słońcem. Na działalność loż narzekał proboszcz parafii pw. św. Mateusza, Piotr Knoblauch. Napisał w aktach parafialnych: "Mały Starogard przewyższa największe miasta co do zgorszenia, bo tu pijaństwo i stosunki cielesne z Żydami. Znaczna część mieszczan należy do wolnomularzy, którzy mają tu dom zborny. "Urania" została zamknięta w maju 1826 r. Po długim okresie zaniku pracy wolnomularskiej, w 1875 roku nastąpiło odrodzenie loż. W 1880 roku do starogardzkiej loży należało 8 braci, posiadających trzeci stopień wtajemniczenia. W latach1885 - 1888 loża zbudowała własny 3 - kondygnacyjny dom przy dzisiejszej ulicy Sobieskiego 12. 18 lutego 1889 r. obiekt został hipotecznie zapisany jako własność loży Augusta zur Unsterblichkeite – Augusta pod Nieśmiertelnością.
W 1907 roku loża liczyła już 63 członków
Wśród członków byli także Żydzi ze Starogardu i okolic. Reprezentowali wszelkie zawody: nauczycieli, fabrykantów, właścicieli ziemskich, prawników, wojskowych, urzędników, rzemieślników, kupców, lekarzy. Uroczystym dniem dla starogardzkiego wolnomularstwa był 24 czerwca (św. Jana Chrzciciela). Zasadniczą częścią budynku loży przy ul. Sobieskiego 12 była sala przeznaczona na obrządki rytualne, w żadnym wypadku na bankiety. Zbudowana w kierunku od zachodu na wschód z sufitem malowanym na niebiesko. W głębi sali znajdował się tron z katedrą dla mistrza – przełożonego. Na ołtarzu leżały: węgielnica, cyrkiel, młotek, szpada, biblia, statuty, konstytucja. Uczniowie zajmowali w świątyni miejsca w pierwszym rzędzie od północy, czeladnicy w pierwszym rzędzie od południa, a mistrzowie w drugim rzędzie od południa. Wejście do sali - świątyni poprzedzały rytualne pokoje: Zawiłych Dróg, Zagubionych Kroków oraz Izba Rozmyślań, wytapetowana lub pomalowana na czarno z symbolami śmierci oraz umieszczonymi na jednej ze ścian napisami: "Jeśli odczuwasz trwogę, nie idź dalej" lub "Jeśli chcesz być fałszywym, drżyj, bo będziesz poznany".
Zakończenie działności
Do starogardzkiej loży w tym okresie należeli: Arie Izaak Goldfarb, właściciel fabryki wyrobów tytoniowych. Paul Horstman, podporucznik armii pruskiej, właścicile fabryki maszyn rolniczych i gorzelnianych. Fritz Munchau, wlascicile tartaku. Paul Munchau, brat Fritza, mistrz murarski i zduński, przedsiębiorca budowlany. Edgar Schultz, księgarz, artysta malarz. Max i Otto Winkelhausen, właściciele zakładów spirytusowych. Do loży starogardzkiej należały osoby z innych miast Pomorza, a nawet z Berlina, byli oni jednak członkami honorowymi. Członkowie zwyczajni pochodzili ze Starogardu i okolicznych miejscowości, jak Franz Neumann z Rywałdu, Heinrich Harting z Bielawek.
Jeszcze przed ukazaniem się dekretu prezydenta RP z 22 listopada 1938 r. o rozwiązaniu zrzeszeń wolnomularskich w Polsce, swoją działalność zakończyła starogardzka Loża pod Nieśmiertelnością.
Napisz komentarz
Komentarze