Macie wszystko, a ciągle wam mało! Życie w „czerwonym” Starogardzie

Swoją historię życia opowiedział nam Tadeusz Ćwiek (84 lata).
Urodziłem się w 1927 r. na kielecczyźnie. Ojciec miał niewielkie gospodarstwo rolne, na którym pracowaliśmy całą rodziną od świtu do zmierzchu. Któregoś dnia, po zakończeniu II wojny światowej w 1945 r. pojawiła się szansa na przeprowadzkę na odzyskane tereny Polski północnej. Tata zadecydował, że nasz nowy dom, znajdować się będzie w położonym 10 km od Starogardu, Trzcińsku.
W ORMO zamiast trzydniówki
To było coś strasznego. Każdy obywatel w sile wieku musiał co miesiąc poświęcić 3 dni na SP, czyli służbę państwu. Pracowałem codziennie przez wiele godzin na naszej gospodarce, więc i tak byłem bardzo zmęczony. Gdy doszły do tego trzydniówki, zastanawiałem się co mogę zrobić, aby uniknąć tego „obywatelskiego obowiązku”. Zostałem przydzielony do budowy dróg oraz słupów telegraficznych w miejscowości Kokoszkowy. W tamtym okresie nie było samochodów oraz autobusów, dlatego musiałem przechodzić 20 km pieszo, niezależnie od pogody.
Pewnego razu do Trzcińska przyjechał milicjant o nazwisku Lipka. Oznajmił mieszkańcom, iż we wsi panuje niepokój, bowiem w ostatnim czasie dochodzi w niej do wielu kradzieży oraz pobić. Lipka organizował garnizon ORMO w mojej wiosce, do którego wstąpiłem. Okazało się, że służąc państwu w ochotniczych rezerwach milicji obywatelskiej byłem zwolniony ze służby państwu w postaci ciężkich prac fizycznych.

Kapusie i sługusy
W 1949 r. zatrudniłem się w starogardzkiej fabryce wódek, na produkcji. Pracowałem tam zaledwie rok. Przez następne 2,5 roku w kopalni w Świętochłowicach odbywałem obowiązkową służbę w Wojsku Polskim. Wróciłem w 1952 r., do produkcji alkoholu. To były ciężkie czasy dla wszystkich. Nie będę ukrywał, że nie wynosiłem alkoholu poza miejsce pracy. Nie było chyba takiej osoby, która by tego nie robiła. W fabryce pracowało prawie tysiąc osób ze Starogardu i okolic. Wśród nas byli również kapusie z bezpieki. Wiedziałem, iż mówiąc niewiele, zwiększam swoje szanse na „normalne” życie. Byli tacy, którzy brali przykład z wielkich przywódców, lecz następnego dnia nie pojawiali się już w pracy, a słuch o nich ginął - w domysłach i niejasnościach. Pamiętam nazwiska ich wszystkich do dzisiaj. Wiem, kim są ich dzieci i wnuki. B., M., K. -  jedni byli współpracownikami niemieckimi jeszcze w czasach wojny, inni mordowali Żydów na południu kraju, a po 1945 r. przyjechali na Kociewie, aby służyć „Ruskim” i gnębić swoich braci.
To było miasto!
Starogard w latach 70. liczył 18 tys. mieszkańców, którzy tworzyli miasto, o którym mówiono z podniesioną głową. Ogromne fabryki i zakłady pracy, tekstylia, baterie, meble, alkohole i tabletki. Aleja Wojska Polskiego wygląda z rana jak deptak na ul. Długiej w Gdańsku. Nie było wówczas wolnego miejsca na chodniku, bo ludzie idący z dworca PKP wyglądali jak pielgrzymka do Częstochowy. Tczew, Chojnice, Smętowo, Skarszewy -  w tych kierunkach jeździły dawniej nasze koleje.

Ziemniaki z sosem
W „alkoholach” pracowałem przeszło 40 lat. Każdy kto pracował, zarabiał pieniądze niezbędne wówczas do normalnego życia. Jedynym mankamentem były pustki w sklepach. Wiele razy zdarzało się, że jedliśmy przez cały tydzień ziemniaki tylko z sosem, ponieważ brakowało mięsa i innych produktów. Pamiętam taki sklep w centrum miasta na rynku. Wszyscy mówili na niego „sklep milicyjny”. Można było tam  nabyć markowe rzeczy zza granicy, słodycze oraz przedmioty gospodarstwa domowego, głównie z NRD. Nie były to rzeczy drogie, ale było ich bardzo mało, dlatego musiałem stać często w długich kolejkach, aby nabyć czekoladę na Święta Bożego Narodzenia lub spodnie, które wytrzymały by więcej aniżeli miesiąc. Prawdziwym hitem był dom handlowy „Rolnik”, który powstał na początku lat 60. na rogu ulicy Rynek i Chojnickiej. Mogłem tam nabyć farby, gwoździe, a nawet pralkę i piecyk gazowy. Po dzień dzisiejszy z wielkim sentymentem uczęszczam do tego sklepu. Pierwszy samochód kupiłem w latach 80. - duży fiat. Za bony (lub dolary) można było kupić lepsze towary w sklepie „Pewex” na ul. Kopernika. Były też mini markety „Społem”. Buty i odzież mogliśmy za dobre pieniądze kupić na targowisku i w sklepach tekstylnych.
Mój najmłodszy syn ma 40 lat. Jako jedyny z pozostałej czwórki, miał okazję w młodości posmakować czekoladę, która była tak trudno dostępna na naszym rynku.

Niewyjaśnione zaginięcia
Rządy „komuny” w Starogardzie nie były odczuwalne w takim stopniu jak np. w Gdańsku czy Elblągu. Miasto nazywane było „Czerwonym Stargardem”. Starogardzianie byli raczej na uboczu wszystkich tych okrutnych wydarzeń grudniowych, ale doszło tutaj do kilku zagadkowych pobić oraz zaginięć, o których warto wspomnieć.
Na początku lat 80, pojawili się prywatni inwestorzy, którzy postanowili rozkręcić własny interes. Najgłośniejszym zabójstwem, była śmierć przez uduszenie złotnika, którego zakład przy ul. Basztowej bardzo dobrze prosperował. Kolejnym przypadkiem było porwanie prawnika, broniącego pokrzywdzonych przez „czerwonych obywateli”. Nikt do dziś nie wie, co stało się z mecenasem. Najdłużej z prywaciarzy, utrzymał się „słodki” Leonek, który słodził życie Kociewiaków przez wiele lat. Na ulicach miasta, każdego dnia zauważyć można było sporo milicji. Byli bezwzględni, potrafili bez przyczyny uderzyć gumową pałą w kolana lub plecy, albo wsadzić na kilka dni za kraty i tam znęcać się nad niewinnym człowiekiem.

Szczęśliwy ojciec i dziadek
Mam 84 lata. Jestem ojcem 3 córek i 2 synów oraz dziadkiem ukochanych wnucząt. Bardzo się cieszę, że najmłodsi mogą dorastać w kraju, w którym słowo obywatela jest zawsze brane pod uwagę. Dziwi mnie jednak podejście młodych do życia. Przecież macie teraz wszystko, pieniądze, sklepy, samochody, a mimo to ciągle wam mało.