środa, 30 lipca 2025 01:34
Reklama

Piją i imprezują na cmentarzu. Zapomniane i zdewastowane groby. Czy tak powinna wyglądać pamięć?

STAROGARD GD. Wyobraźmy sobie, że przyjeżdżamy po latach na grób dziadków, a zamiast niego zastajemy wyrównany teren z walającymi się wszędzie śmieciami i resztkami poniszczonych nagrobków. Takie niemiłe zaskoczenie może spotkać potomków przedwojennych mieszkańców Starogardu Gd.
Piją i imprezują na cmentarzu. Zapomniane i zdewastowane groby. Czy tak powinna wyglądać pamięć?
To co dzieje się na cmentarzach oburza nie tylko miejscowych. Nekroturyzm czyli penetrowanie cmentarzy w celach edukacyjno – turystycznych cieszy się coraz większą popularnością wśród osób  pragnących w inny, nietypowy sposób odkrywać tajemnice regionu. Co zastają w stolicy Kociewia? Dla pana Artura z Tczewa, który kilka tygodni temu odwiedził Starogard Gd. spacery po cmentarzach okazały się tyle pasjonujące, co przerażające.
- Jeżdżąc po Kociewiu i sąsiednich regionach często odwiedzam stare, najczęściej nieczynne już nekropolie – powiedział pana Artur. - Będąc niedawno w Starogardzie odwiedziłem „stary” cmentarz ewangelicki przy ul. Owidzkiej oraz kirkut przy ul. Bohaterów Getta. Widok, jaki zastałem, jest co najmniej smutny...

Piją i imprezują na grobach
Temat cmentarzy wraca na forum publiczne jak bumerang. To co się na nich dzieje woła o pomstę do nieba. A przecież każdy z nich ma swoją niepowtarzalną historię. "Stary" cmentarz ewangelicki przy ul. Owidzkiej (bliżej torów) był użytkowany od początków XIX w. do lat 30. Jego teren jest nieuporządkowany, zaśmiecony, pod płotem zrzucono kamienne obudowy grobów. Co gorsze, wieczorami służy jako miejsce schadzek dla pijaczków. Nagrobki, które można było wykorzystać powtórnie, przez lata wywieziono. Te, które zostały, najczęściej są połamane. Zachowały się pozostałości co najwyżej kilku rodzinnych mauzoleów. Ostał się splądrowany kilkadziesiąt lat temu grobowiec Wiechertów.  Ostatnio wysprzątano  jego wnętrze, następnie przykryto płytami. Wcześniej był tu zwyczajny zwyczajny „śmietnik”...

- Wejście do jednej z krypt zabetonowano, do wnętrza innych wciąż można się „wśliznąć”. Przez otwór w ziemi widać worki ze śmieciami, puste butelki – zauważa dobrze zorientowany w temacie tczewianin. - Gdzieś wśród tych mogił znajduje się grób Hermana Aleksandra Winkelhausena, założyciela fabryki wódek gdańskich, dobroczyńcy kościoła św. Katarzyny. W jego wilii obecnie mieści się szkoła muzyczna. To chyba nie tak powinna wyglądać pamięć o zasłużonych mieszkańcach miasta – pyta retorycznie.

„Historia” gorzej obeszła się z „nowym” cmentarzem ewangelickim, powstałym w 1906 r. przy ul. Owidzkiej. W 1978 r. przekształcono go oficjalnie w park, który dzisiaj wygląda jak zagajnik po przejściu trąby powietrznej. Z nekropolii zachowały się jedynie schody donikąd, niewielkie ziemne kopczyki, sporo kawałków cegieł i starodrzew. W 1907 r. na cmentarzu powstała kaplica rodzinna Wiechertów, bezmyślnie zniszczona gdzieś w latach 60.  

Zapomniany, niechciany…
Starogardzki kirkut znajduje się przy ul. Bohaterów Getta, niedaleko od komendy Policji.
- Cmentarz żydowski został założony na początku XIX wieku. Ostatni znany pochówek odbył się w 1939 r. Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali cmentarz i od tego czasu niewiele się tutaj zmieniło – przypomina Artur. - Po wojnie część kirkutu została zajęta pod uprawy rolne. Na powierzchni 0,4 ha zachowało się kilka ocalałych oraz fragmenty zniszczonych macew, w tym Ariego Goldfarba – dobroczyńcy miasta, właściciela fabryki wyrobów tytoniowych, w której dzisiaj mieści się Starostwo Powiatowe. Teren kirkutu jest zapomniany, ze szczątkowym ogrodzeniem, zarośnięty...
Właścicielem terenu jest Gmina Wyznaniowa Żydowska w Gdańsku. Prawda o miejscu boli, jeszcze z jednego powodu.
- Kiedy wyremontowaliśmy „Bożnicę” zaraz znaleźli się właściciele, którzy postanowili na niej zarabiać. Gminę stary cmentarz jakoś nie interesuje – złośliwie komentuje jeden z miejskich urzędników.  

Przykład dają sąsiedzi
To wcale nie jest tak, że Starogard Gd. jest niechlubnym wyjątkiem. Nie brakuje miejscowości, najczęściej małych, gdzie ślad po byłych nekropoliach zachował się tylko w pamięci najstarszych mieszkańców lub pozostał po nich tylko drzewostan. Ale są miasta, gdzie pamięć o pochówkach dawnych mieszkańców jest w miarę możliwości pielęgnowana. Chyba najlepszym przykładem jest cmentarz nieistniejących cmentarzy, ciągnący się wzdłuż Al. Zwycięstwa w Gdańsku. Kolejnych nie trzeba daleko szukać. Chociażby w Skarszewach zlikwidowany cmentarz ewangelicki upamiętniono głazem narzutowym.
    W Tczewie władze miasta planują stworzenie lapidarium cmentarza ewangelickiego, na którego miejscu obecnie znajduje się Park Kopernika – mówi tczewianin. - Nie byłoby takich planów, gdyby nie miłośnicy historii miasta skupieni wokół portalu Dawny Tczew, którzy podczas wymiany nawierzchni ul. Chopina odkryli, że drogę tę w latach 60. wybrukowano fragmentami nagrobków. Zabezpieczono ich ok. 200! Lapidarium tczewskiego kirkutu przy ul. Bałdowskiej istnieje z kolei od kilkunastu lat.

Czy Starogardu Gd. nie stać na podobny krok? Stać, ale tylko częściowo. Po raz kolejny w budżecie zabrakło środków na pełne uporządkowanie miejsc pochówku. Z planowanych 290 tys. na Lapidarium przy ul. Owidzkiej zostało 120 tys. zł  - reszta zasili place zabaw przy Kopernika, Kleszczyńskiego i Wróblewskiego.

Pierwsze szczątki trafiły do grobowca
Po cichu mówi się, że górę wzięły względy polityczne. Czy ważny i będący ostatnio na topie temat placów terenów zielonych zaczął odgrywać rolę spełnianych wyborczych obietnic? Trudno zrozumieć dlaczego Lapidarium po raz kolejny wypadło z budżetu. Cmentarze długo czekały na ratunek – cierpliwie poczekają kolejnych kilkanaście miesięcy.
- Projekt jest już gotowy – mówi o nekropolii Witold Lisiecki z wydziału techniczno – inwestycyjnego Urzędu Miasta w Starogardzie Gd. – Czeka na realizację, ale środków starczy jedynie na odnowienie grobowca Wiechertów.
Działka przy ul. Owidzkiej zostanie podzielona na dwie części: lapidarną i parkową. Pierwsza przyjęła już część szczątków.
- Do grobowca trafiły trumny ze szczątkami znalezionymi przy budowie nowej ul. Jabłowskiej – mówi urzędnik.
Kiedy trafią kolejne? W dokumentacji jest miejsce na szczątki, placyk przeznaczony na ocalałe nagrobki, a także pamiątkową tablicę, na której znajdzie się świadectwo pamięci.

Tragiczna historia uciekinierów
(...) W Urzędzie Miasta żartują, że nad cmentarzami wisi klątwa Wiecherta. Każda próba uporządkowania cmentarzy kończyła się do tej pory niepowodzeniem - formalności przetargowe zrywano już 3 – krotnie, bywało, że w ostatniej chwili. W pałacu także, nikt na dłużej nie zadomowił. Z drugiej strony gołym okiem widać, że cmentarzom na ul. Owidzkiej oprócz wspomnianej zdjęcia klątwy, przydałoby się zwyczajne doinwestowanie, które przynajmniej przywróciłoby im należytą godności.   

Więcej w Gazecie Kociewskiej,
która ukazuje się wraz z Dziennikiem Pomorza
na terenie powiatu starogardzkiego.


Podziel się
Oceń

Napisz komentarz

Komentarze

Mariusz 21.07.2014 20:47
Przepraszam Autora. Artykuł został napisany zanim prymitywy ze Skarszew urządzili miejsce do zabaw na szczątkach ludzkich. Reszta się zgadza.

Reklama
Mariusz 21.07.2014 17:40
Cytat z artykułu:" Ale są miasta, gdzie pamięć o pochówkach dawnych mieszkańców jest w miarę możliwości pielęgnowana. Chociażby w Skarszewach zlikwidowany cmentarz ewangelicki upamiętniono głazem narzutowym". Nie ośmieszaj się Autorze z tymi Skarszewami. Ten głaz z tablicą pamiątkową ufundowały rodziny, których bliscy spoczywają na terenie tego cmentarza-parku, a obecne władze mimo protestów tych rodzin wybudowały na grobach plac zabaw i fitness. Więcej na ten temat: http://www.wolneforumgdansk.pl/viewtopic.php?t=3450

lilka 31.12.2011 16:42
do Kim Dżonkilski a czytałeś kiedyż budżet miasta bo ja czytałam niejednokrotnie i nie widziałam tam tego typu wpływu , czy nawet przesunięć. Nie wypisuj bzdur

Kuba 30.12.2011 19:50
do alika te tereny mały swoich włascicieli i to oni sami doprowadzili do takiego stanu i co teraz ? może wyłóż ze swojej kieszeni odkup ten teren i odnów te groby madralo

Pepe 30.12.2011 10:51
sprzedajni polacy mają krótką pamięć i są sprzedajni tak samo jak w wojne byli tzw polscy niemcy - polacy w strojach gestapowców.nasza pamięć jest krótka i zawodna, bo kto dzisiaj jezdzi do niemiec do roboty? do starych żołnierzy podcierać im tyłki za 1000 euro? a oni mają po 5000 emeryturki, zastanów się zanim pojedziesz opiekowac się ,,starszymi ludzmi" czy to własnie nie ona/on zabił twojego ojca dziadka w czasie wojny? jezdzimy na wczasy do niemiec, kupujemy ich samochody, czy tak wyglada prawdziwy polak? czy moze nie ma juz takiego okreslenia bo wyszło z mody? smutne

młody 29.12.2011 23:03
A może Pepe i reszta zdradzą gdzie mieszkają. Też przejrzejmy okolicę i wskażemy miejsca do sprzątania.

Reklama
Alik 29.12.2011 20:04
Cmentarz Żydzi niech sami posprzątają swój cmentarz. Goldfarbowi niech położy kamień na grób starosta. Wasze groby sprzątają żydzi czy ewangelicy-wątpię.nie strugajcie kogoś kim nie jesteście.

Emeryt 29.12.2011 17:30
G0 PEPE? Widziałem! na SHLce "zabytkowej", na zlocie weteranów szos.

Pepe 29.12.2011 17:05
psiaki z tymi psami to sie zgadzam, ludzie obiskują nimi wszystko co sie da i myślą ze tak moze być, a najchętniej koła samochodów swoich sąsiadów bo mają lepszy samochód a oni tylko kundla na smyczy, okulary, 5 żółtych zebów i 700zł emerytury. o widze ze zaczyna sie rozszyfrowanie mnie, ale nie trafiliscie ani miejscowosci ani imienia, jak zobaczycie gdzieś samochód G0 PEPE to mozecie mi pomachać jak zdążycie

papik 29.12.2011 16:09
Pepe psy sikają a karawan idzie dalej - ma rację, a te pepe-1-3 to właśnie psiaki

Pepe3 29.12.2011 15:33
do Pepe Pepe Ty jesteś głupszy od tych co demolują te cmentarze wiesz. Pepe,a raczej Michale drogi skończ waść wstydu oszczędź.

Reklama
zupa 29.12.2011 15:31
do Edy Z podobną sytuacją spotkałem się na cmentarzu na Lapiszewie i to na jednej z nowych kwater. Piesek na oczach paniusi siusiał na nagrobek sąsiada. gdy zwróciłem jej uwagę pani coś burczała pod nosem.Ale na szczęście są jeszcze ludzie dla których takie zachowanie nie jest normalne i którzy będą na nie reagować.

zgryz 29.12.2011 15:24
ratujmy historię Jakby nie było te cmentarze są częścią historii Starogardu i należy o nie zadbać a nie przyzwalać na ich bezczeszczenie. Projekt przedstawiony przez UM wygląda obiecująco oby został zrealizowany. Natomiast w artykule nie ma wzmianki czy miasto zwracało się do organizacji żydowskich w sprawie ocalenia ich cmentarza.

Eda 29.12.2011 15:10
Jakiś czas temu spotkałem na normalnym cmentarzu taką normalną kobietę z normalnym psem na normalnej smyczy, który normalnie obsikiwał kilka grobów na swojej drodze. Zwróciłem jej uwagę i spytałem czy by chciała aby jej nagrobek psy obsikiwały. A ona mi na to....-"Spierdalaj ty głupi chuju". I tak sobie pomyślałem, że my wszyscy odpowiadamy za stan cmentarzy.Taka jaka NASZA kultura taki szacunek dla zmarłych, grobów, cmentarzy. Pozdrawiam.

pepe 2 29.12.2011 14:57
pepe ty pajacu pepe ty pajacu, masz problemy ze wzrokiem? czy willa, którą widzisz na zdjęciu jest po sąsiedzku z cmentarzem? czy widzisz, żeby wokół tej willi był jakiś bałagan, jakieś śmieci? zmień lekarza pajacu, bo ten cię oszukuje.

KOMENTARZE
Autor komentarza: mmmTreść komentarza: Sama manifestacja ok, chociaż nie wiem jaki to ma sens skoro obecnie pewnie z 99% Polaków (włącznie z politykami) jest przeciwko nielegalnej imigracji. Problemem jest fakt, że tego typu akcje przyciągają też niestety różnych idiotów. Wystarczy poczytać komentarze na fb. Na szczęście widzę, że te najgorsze usuwacie i bardzo dobrze.Data dodania komentarza: 21.07.2025, 13:28Źródło komentarza: Obcokrajowiec uderzony zgrzewką wody i zwyzywany. Sprawą zajęła się policjaAutor komentarza: KaśkaTreść komentarza: Obwodnicy nie ma i nie będzie tak jak nie ma przejazdów pod torami i nowego wiaduktu w Starogardzie.Data dodania komentarza: 16.02.2025, 06:32Źródło komentarza: WAŻNE: Duże zainteresowanie budową obwodnicy Starogardu Gdańskiego. Wpłynęło 12 ofertAutor komentarza: Stanisław SierkoTreść komentarza: ... każda promocja pięknych miejsc Kociewia, a szczególnie miejsc NAJBLIŻSZYCH naszym sercom i najbliższych odległościowo jest CENNA ... brawo ... liczę na kontynuację ... pozdrawiam wszystkich aktualnie pracujących w Wydawnictwie Pomorskim ... Stanisław Sierko, były redaktor naczelny "Gazety Kociewsakiej" ...Data dodania komentarza: 14.02.2025, 20:42Źródło komentarza: Historia i dziedzictwo Borów Tucholskich – niezwykłe miejsca, które warto odwiedzićAutor komentarza: DjTreść komentarza: Szkoda, że f-sz czynni e służbie ten dzień obchodzą jak każdy inny. Każda formacja dostaje nagrody na swoje święto, ale to SW stan umysłuData dodania komentarza: 13.02.2025, 22:43Źródło komentarza: Święto Tradycji Służby Więziennej - spotkanie z emerytowanymi funkcjonariuszamiAutor komentarza: Duda AndriuTreść komentarza: Bla bla bla nudyData dodania komentarza: 11.02.2025, 22:11Źródło komentarza: O polityce, wyborach i haniebnej wypowiedzi minister Nowackiej. Felieton Piotra SzubarczykaAutor komentarza: KaśkaTreść komentarza: Same bzdety. Propaganda jak to jest dobrze za rządów PO. Ściema.Data dodania komentarza: 11.02.2025, 04:57Źródło komentarza: Inwestycje w gminach powiatu starogardzkiego (cz. 2)
Reklama
Reklama
Reklama